توبه از ارتداد (قرآن)از موارد توبه که در آیات قرآن به آن اشاره شده، «توبه از ارتداد» است. ۱ - دعوت به توبه از ارتداددر آیات قرآن به دعوت برای توبه از ارتداد اشاره شده است. ۱.۱ - دعوت از بنیاسرائیلدعوت موسی علیه‌السلام از بنی‌اسرائیل براى توبه از ارتداد: «وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنفُسَكُمْ بِاتِّخَاذِكُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُواْ إِلَى بَارِئِكُمْ فَاقْتُلُواْ أَنفُسَكُمْ ...؛و زمانى را كه موسى به قوم خود گفت: اى قوم من! شما با انتخاب گوساله براى پرستش به خود ستم كرديد؛ توبه كنيد؛ و به سوى آفريننده خود بازگرديد؛ و خود را (يكديگر را) به قتل برسانيد....» ۱.۲ - دعوت از منافقاندعوت از منافقان مرتدّ، به توبه و بازگشت به اسلام: «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ ... • يَحْلِفُونَ بِاللّهِ مَا قَالُواْ وَلَقَدْ قَالُواْ كَلِمَةَ الْكُفْرِ وَكَفَرُواْ بَعْدَ إِسْلاَمِهِمْ وَهَمُّواْ بِمَا لَمْ يَنَالُواْ وَمَا نَقَمُواْ إِلاَّ أَنْ أَغْنَاهُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ مِن فَضْلِهِ فَإِن يَتُوبُواْ يَكُ خَيْرًا لَّهُمْ ...؛اى پيامبر! با کافران و منافقان جهاد كن، ... به خدا سوگند ياد مى‌كنند كه در غياب پیامبر، سخنان كفر آميز نگفته‌اند؛ در حالى كه به يقين سخنان كفرآميز گفته‌اند؛ و پس از اسلام آوردنشان، كافر شده‌اند؛ و تصميم به امرى خطرناك گرفتند، كه به آن نرسيدند. آنها فقط از اين ايراد مى‌گيرند كه خداوند و پيامبرش، آنان را به فضل و كَرَم خود، بى‌نياز ساختند. با اين حال، اگر توبه كنند، براى آنها بهتر است....» جمله «فان يتوبوا يك خيراً لهم» كه وعده خير دنيا و آخرت است، مرتدّان منافق را به بازگشت به اسلام مى‌خواند. ۲ - قبول نشدن توبه از ارتدادپذيرفته نشدن توبه مرتدّ، در صورت اصرار و تداوم بر کفر خود: «إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ بَعْدَ إِيمَانِهِمْ ثُمَّ ازْدَادُواْ كُفْرًا لَّن تُقْبَلَ تَوْبَتُهُمْ ...؛كسانى كه پس از ایمان آوردن، كافر شدند و سپس بر كفر خود افزودند، هيچ گاه توبه آنان پذيرفته نمى‌شود....» ۳ - قبول توبه از ارتدادآمرزش گناه ارتداد با توبه: ۱. «كَيْفَ يَهْدِي اللّهُ قَوْمًا كَفَرُواْ بَعْدَ إِيمَانِهِمْ وَشَهِدُواْ أَنَّ الرَّسُولَ حَقٌّ وَجَاءهُمُ الْبَيِّنَاتُ ... • إِلاَّ الَّذِينَ تَابُواْ مِن بَعْدِ ذَلِكَ وَأَصْلَحُواْ فَإِنَّ الله غَفُورٌ رَّحِيمٌ؛چگونه خداوند گروهى را هدایت مى‌كند كه بعد از ايمان و گواهى به حقّانيّت پيامبر و رسيدن نشانه‌هاى روشن به آنها، كافر شدند؟! ... مگر كسانى كه پس از آن، توبه كنند و اصلاح نمايند؛ و گذشته را جبران كنند زيرا خداوند، آمرزنده و مهربان است.» ۲. «وَاتَّخَذَ قَوْمُ مُوسَى مِن بَعْدِهِ مِنْ حُلِيِّهِمْ عِجْلًا جَسَدًا لَّهُ خُوَارٌ ... • وَلَمَّا سُقِطَ فَي أَيْدِيهِمْ وَرَأَوْاْ أَنَّهُمْ قَدْ ضَلُّواْ قَالُواْ لَئِن لَّمْ يَرْحَمْنَا رَبُّنَا وَيَغْفِرْ لَنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ • وَالَّذِينَ عَمِلُواْ السَّيِّئَاتِ ثُمَّ تَابُواْ مِن بَعْدِهَا وَآمَنُواْ إِنَّ رَبَّكَ مِن بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ؛قوم موسى بعد از رفتن او (به ميعادگاه الهى)، از زيورهاى خود مجسمه گوساله‌اى ساختند؛ كه صدايى همچون صداى گوساله داشت. ... و هنگامى كه حقيقت در دسترسشان قرار گرفت، و ديدند گمراه شده‌اند، گفتند: اگر پروردگارمان به ما رحم نكند، و ما را نيامرزد، بطور قطع از زیانکاران خواهيم بود. و كسانى كه گناه كردند، و بعد از آن توبه نمودند و ايمان آوردند، مشمول عفو او مى‌شوند؛ زيرا پروردگار تو، در پى آن، آمرزنده و مهربان است.» به قرينه سياق، مقصود از «سيّئات» شرك و گناهان است. ۳. «... ولَقَد قالوا كَلِمَةَ الكُفرِ وكَفَروا بَعدَ اسلمِهِم ... فَان يَتوبوا يَكُ خَيرًا لَهُم ...؛... در حالى كه به يقين سخنان كفرآميز گفته‌اند؛ و پس از اسلام آوردنشان، كافر شده‌اند؛ ... با اين حال، اگر توبه كنند، براى آنها بهتر است....» ۴ - پانویس۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۵۶۲، برگرفته از مقاله «توبه از ارتداد». |